به نظر هانتينگتون، توسعه اقتصادي در وهله نخست منابع جديدي از ثروت و قدرت خارج از چارچوبه دولت به وجود مي خرید شارژ همراه اول آورد و واگذاري بخشي از تصميم گيري را از جانب دولت ضروري مي سازد. در مرحله بعد توسعه اقتصادي سطوح آموزش را بالا مي برد؛ ويژگي هاي فرهنگي افراد آموزش يافته با فرهنگ دموكراتيك مناسب نزديك‌تري دارد. در مرحله سوم توسعه اقتصادي با توزيع گسترده تر منابع بين گروه‌هاي اجتماعي تضادها را كاهش مي دهد و بر امكان سازش و همبستگي اجتماعي مي افزايد.
خرید شارژ همراه اول
اما احتمال گذار به دموكراسي وقتي بالا مي گيرد كه سازمان ها و احزاب نوين و دموكراتيك در درون گروه هاي مقاومت برجسته تر و يا نيرومندتر و مؤثرتر باشند و يا از برتري فكري بيشتري نسبت به ديگران در جهت بخشيدن به جنبش مقاومت برخوردار باشند. برعكس وقتي سازمان ها و احزاب غيردموكراتيك در فروپاشي رژيم‌هاي غير دموكراتيك مؤثرتر و نيرومندتر و يا از نظر ايدئولوژيك داراي برتري نسبت به ديگران باشند، طبعاً احتمال گذار به دموكراسي پس از فروپاشي كاهش مي خرید شارژ همراه اول يابد. برخي نقادان انقلاب روسيه پس از پيروزي آن استدلال مي كردند كه از درون حزب بلشويكي پيشقراولان كمونيسم كه سازماني سري و بسته و خشونت گرا بود، چيزي جز دولت بسته و غيردموكراتيك بلشويك ها بيرون نمي آيد.
صورت بندي نخبگان حاكم به عنوان زمينه گذار به دموكراسي:نظريه فيلد، هيگلي و برتن براساس ديدگاه نويسندگان اين مقاله توجه به نقش نخبگان حاكم در تحليل رژيم هاي سياسي، انقلاب ها، گذار به دموكراسي و شكست تجربه گذار بايد از درجه اول اهميت برخوردار باشند. تحليل هاي سياسي در جامعه شناسي سياسي معمولاً بر نقش نخبگان حاكم (و يا به تعابير ديگر حكام، گروه هاي قدرتمند، احزاب و يا اجزاي طبقه حاكمه) در هر گونه تحول سياسي تأكيد مي گذارند. به نظر نويسندگان با اين حال بايد از حد كل گويي هاي نظريه نخبگان قديم فراتر رفت و نقش و اهميت انواع ساختارها و صورت بندي هاي نخبگان حاكم و رابطه آنها را با ثبات و بي ثباتي سياسي و به ويژه گذار به دموكراسي و يا امتناع آن بررسي كرد. منظور نويسندگان از نخبگان حاكم مجموعه تصميم گيرندگان در بزرگترين و مهم ترين سازمان و نهادهاي عمومي در هر جامعه اي است. انواع ساختار و صورت بندي نخبگان و گروه هاي حاكمه را مي توان بر حسب دو خرید شارژ همراه اول معيار اساسي به دست آورد: اول ميزان همبستگي ساختاري وجود شبكه اي از روابط رسمي و غير رسمي بين گروه ها و جناح هاي تشكيل دهنده طبقه حاكمه و پايگاه اجتماعي كم و بيش مشابه آنهاست.
دوران نوسازي دستوري يا شبه نوسازي رضاشاه، تا حدودي گام هاي مؤثر براي رسيدن به قرن بيستم را پيموده، بورژوازي ملي به طور كامل شكل نگرفت اما سرمايه داري دولتي جمع شد و وظايفي براي رشد صنعتي و شهرنشيني به عهده گرفت. دولت ملي دكتر خرید شارژ همراه اول مصدق كه تجلي اراده آزادي، عدالت رشد بود و مي توان گفت تبلور يك سوسيال دموكراسي چپ بوده هم با رشد جنبش استقلال طلبانه، هم با آزادي خواهي و هم با درخواست عدالت و برابري و هم با نياز رشد همراه بود. جنبش چپ گسترده رشد حزب توده، در كنار احزاب ملي و حضور چهره هاي سوسيال دموكرات و چپ گراي مستقل در ميان ياران نزديك مصدق اين درخواست دموكراسي- رشد- عدالت را نشان مي دهد. اولين مانع كه مي بايست از بين برود سلطه و حضور انگلستان و دربار و نهادهاي وابسته بودند.
دموكراسي فرآورده خرید شارژ همراه اول مبارزه و پيروزي طبقات كارگري است: گوارن تربورن
3. ميزان نارضايتي توده اي و سازماندهي و هدايت آن نارضايتي از طريق رهبران و احزاب و مخالف و فعاليت سياسي آنها در قالب نيروهاي سياسي در خرید شارژ همراه اول صورت همبستگي ساختاري و ارزش پايين در درون نخبگان حاكم احتمال خشونت آميز شدن فرايند گذار را افزايش مي دهد.
و) ضعيف شدن اعتماد خرید شارژ همراه اول به نفس و اراده معطوف به قدرت اعضا اصلي هيئت حاكمه به دلايل گوناگون درشرايط بحراني؛
گيلرمواورانل (اقتصاد سياسي دان معاصر) عامل اصلي ضعف حاميان دموكراسي يعني طبقه ي متوسط را الگوي اقتدارگرايي ديوان سالارانه يعني حاصل جمع مديريت دولتي به اضافه مديريت كمپرا دور مي دارند. به هر حال هيچ دليل تجربي و استدلال نظري براي اينكه طبقه كارگر و حتي بخشي از زارعان و روستا نشينان جوان و تحصيل كرده مدافعان دموكراسي نيستند، در دست نيست. مشكل اينجاست كه به رغم اين طرفداران باز شدن پاي سرمايه گذاران خارجي در خرید شارژ همراه اول ايران، جريان حذف آزادي خواهي و عدالت خواهي جنبه ي منظم پيدا كند و با مهار طبقه ي كارگر و متوسط همراه شود، مشخص نكرده اند كه تا چه حدي بايد بزرگ شود. از طرفي معلوم نيست كه آيا لازم است كه براي بزرگ شدن بورژوازي، دولت دموكراتيك و برگزيده وظايف خود را در زمينه ي عدالت اجتماعي، رفاه اجتماعي طرح هاي زيرساختي حفظ قلل استراتژيك اقتصادي ناديده گيرد. آيا با وجود اين مسائل اين طور نخواهد شد كه بورژوازي كمپرادور و شركاي دلال، رهبري سود جويي و رانت خواري به زيان توسعه انساني و دموكراسي عدالت حركت كنند؟ آري تجربه و نظريه اين نگراني ها را خبر مي دهند.
فرايند گذار به دموكراسي در واقع از سه بخش يا مرحله جداگانه تشكيل مي خرید شارژ همراه اول شود: يكي فروپاشي رژيم غيردموكراتيك، دوم شكل گيري رژيم دموكراتيك و سوم تحكيم و استقرار آن. دست كم براي انجام بررسي عملي بايد ميان اين سه مرحله جدايي گذاشت هر چند در عمل ميان آن سه همپوشي هست. البته فروپاشيس رژيم هاي غيردموكراتيك لزوماً به شكل گيري رژيم هاي دموكراتيك و گذار به دموكراتيك به دموكراسي نمي‌انجامد بلكه در واقع (بسته به مجموعه عوامل و نيروهاي فعال و گرايش هاي فكري و گفتمان هاي مسلط) پيدايش دموكراسي تنها يكي از پيامدهاي ممكن فروپاشي به شمار مي آيد. گذار از يك رژيم غير دموكراتيك به رژيم غير دموكراتيك ديگر (كه بيشتر در فرايند انقلاب هاي سياسي پيش مي آيد) فرايند طبيعي تري در سياست است و در طي تاريخ رژيم هاي غير دموكراتيك پي در پي جانشين هم شده اند. سياست به حكم طبيعت قدرت تمايل به تفرد، تمركز و خودگامگي و حذف و كنارگذاري ديگران دارد. در مقابل پيدايش دموكراسي فرايند «غيرطبيعي» و خارج از روال معمولي سياست به شمار مي آيد و نيازمند شكل گيري مجموعه اي از عوامل «غيرطبيعي» است. به هر حال از چشم انداز بحث حاضر، يعني گذار به دموكراسي، فروپاشي رژيم غير دموكراتيك به هر شكل مقدمه و لازمه آن گذار به شمار مي رود و صرفاً از همين چشم انداز در اين جا به بررسي زمينه هاي فروپاشي رژيم هاي غير دموكراتيك مي پردازيم.
  خرید شارژ همراه اول
چنان كه ديديم در تحليل هاي طبقاتي نقش نخبگان سياسي حاكم و صاحبان قدرت دولتي در پس تحليل نقش طبقات اجتماعي در پرده اي از ابهام باقي مي ماند و يا دست كم به روشني مطرح نمي شود. نقصان توجه به دولت، قدرت دولتي و نخبگان سياسي در جامعه شناسي سياسي اوليه بسيار آشكار بود اما با «بازگشت به دولت» از لحاظ نظري در ادبيات خرید شارژ همراه اول اخير اين نقصان تا حدي جبران شده است. به ويژه نقش نخبگان سياسي يا طبقه سياسي حاكم در امر ذار به دموكراسي در نظريه پردازي هاي اخير در كانون توجه قرار گرفته است.
به طور كلي بايد گفت كه احتمال گذار به دموكراسي با شكل گيري جامعه مدني و نهادها و تشكلات آن هر چند به صورت اوليه افزايش مي يابد. طبعاً منظور از تشكلات و نهادهاي جامعه مدني نهادها و سازمان هايي است كه حداقل قواعد دموكراتيك يعني تحمل يكديگر، رقابت و رعايت حدود و منافع يكديگر را بپذيرند. جامعه اي مركب از گروه هاي ستيزه گر كه در پي كنار گذاري يكديگر باشند و يا پرخاشگري به حدود و منافع يكديگر دست اندازي كنند، جامعه مدني به شمار نمي آيد. گذار دموكراتيك نيازمند جامعه مدني نسبتاً شكل گرفته اي پيش از گذار است. در تحولات سياسي و انقلابي هايي كه جامعه توده اي به جاي جامعه مدني زمينه بسيج سياسي را تشكيل مي‌دهد، احتمال گذار به دموكراسي تقريباً منتفي است. رابطه ميان جامعه توده اي و پيدايش توتاليتاريسم راست مورد تأييد پژوهشگران گوناگون در حوزه جامعه شناسي سياسي قرار گرفته است. گسستگي اجتماعي و عدم تعلق فرد به گروه هاي مستقل، جماعات محلي، انجمن ها و غيره در جامعه توده اي زمينه را براي ظهور جنبش توده‌اي، ايدئولوژي هاي هويت ساز و غيردموكراتيك و خرید شارژ همراه اول نخبه گرايي يا پيشواسالاري سياسي و نهايتاً توتاليتاريسم فراهم مي كند. جامعه توده اي خود نياز به ايدئولوژي فراگير و توتاليتر را ايجاد مي كند. چنين جامعه اي امنيت را در ايدئولوژي مي جويد، در حالي كه جامعه مدني با ايجاد حس امنيت و همبستگي از درون نيازي به ايدئولوژي پردازي سراسري به وجود نمي آورد و اين خود يكي از شرايط اساسي گذار به دموكراسي است. تجربه تاريخي گذار به دموكراسي نيز ضرورت شكل گيري سازمان ها و تشكلات جامعه مدني را هم از لحاظ فروپاشي رژيم اقتدار طلب و هم از حيث گذار به نظام دموكراتيك تأييد مي كند، هر چند طبعاً ميزان نيرومندي يا ضعف جامعه مدني بر روي ميزان تحكيم دموكراسي، تأثير تعيين كننده اي مي گذارد.
2. طبقه خرید شارژ همراه اول حاكمه پكپارچه از حيث همبستگي ساختاري و اجماع ارزشي با وجود تداوم ميزاني از اختلاف نظر ميان احزاب و جناح هاي حاكمه بر سر سياست گذاري. اجزاي اين نوع از طبقه حاكمه با يكديگر رقابتي مسالمت آميز دارند و زندگي سياسي را عرصه برد و باخت هاي نسبي مي شمارند نه صحنه منازعات حياتي. دربين اين اجزا هيچ يك داراي موقعيت و تسلط ايدئولوژيك و ساختاري نيست.
پرسش اساسي از چنين ديدگاهي خرید شارژ همراه اول اين است كه در چه شرايطي فروپاشي رژيم هاي غيردموكراتيك با گذار به نظام سياسي اساساً دموكراتيك همراه خواهد بود. تأمل در اين‌باره نيازمند بررسي زمينه ها و عوامل فروپاشي رژيم هاي غير دموكراتيك است. زمينه‌هاي بحران و فروپاشي رژيم هاي غيردموكراتيك را مي توان به طور كلي به دو دسته اصلي بخش كرد: يكي زمينه ها و بحران هاي مربوط به دولت و ساختار قدرت دولتي و دوم زمينه ها و بحران هاي مربوط به دولت و ساختار قدرت دولتي و دوم زمينه‌ها و بحران هاي مربوط به جامعه و نظام اجتماعي. با توجه به چهار پايه اصلي قدرت دولتي يعني 1) سلطه و استيلا و اجبار، 2) ايدئولوژي مشروعيت بخش 3) تأمين خدمات و كاركردهاي عمومي و4) تضمين منافع طبقات مسلط يا نزديك به قدرت دولتي، چهار بحران در سطح نظام سياسي به عنوان زمينه هاي دروني فروپاشي به دست مي آيد كه عبارتند از: 1) بحران سلطه و استيلا، 2) بحران مشروعيت، 3) بحران كارآمدي و4) بحران در همبستگي طبقه حاكمه. از سوي ديگر بر اساس مباحث مربوط به جنبش هاي اجتماعي و انقلابي چهار عامل را در سطح جامعه مي توان به عنوان زمينه‌هاي اجتماعي فروپاشي رژيم هاي غيردموكراتيك برشمرد كه عبارتند از: 1) ميزان چشمگيري از نارضايتي توده اي، 2) سازماندهي به نارضايتي، 3) ماهيت اجتماعي و رهبري جنبش مقاومت و 4) ايدئولوژي مقاومت. پس چنان كه از شكل بالا برمي آيد، فروپاشي رژيم هاي غيردموكراتيك نتيجه تركيب هشت عامل (البته به درجات گوناگون) است:
در خرید شارژ همراه اول رابطه با معيار نخست، در ادبيات اوليه گذار به دموكراسي بر ضرورت شروع فرايند دموكراسي از بالا تأكيد مي شود. همانتينگتون در اثر كلاسيك خود بر نقش ناچيزتوده ها در گذار به دموكراسي تأكيد كرده و نشان ميد هد كه از33 مورد گذار در موج سوم تنها در شش مورد «توده ها» قدري نقش داشته اند. از چنين ديدگاهي، توده ها ممكن است انقلاب كنند و رژيمي را سرنگون سازند اما تنها نخبگان هستند كه مي توانند با اعمال، روش ها و پيمان هاي خود به جاي يك رژيم خودكامه ديگر، نظامي دموكراتيك برپا دارند. به گفته اين نويسنده «سازش ميان اجزاي نخبگان، قلب تپنده گذار به دموكراسي است». هدف چنين سازشي: «تعريف قواعد حاكم بر شيوه اجرا و اعمال قدرت بر پايه تضمين متقابل رعايت منافع طرفين است». از سوي ديگ در ادبيات جديدتر درباره گذار به دموكراسي بر نقش گروه هاي ديگر غير از نخبگان سياسي حاكم، يعني گروه هاي فعال در حوزه جامعه مدني تأكيد شده است.
3. خرید شارژ همراه اول تحكيم و تثبيت دموكراسي
الف. پيدايش ايدئولوژي رقيب و بسيج افكار عمومي بر گرد آن در مقابل ايدئولوژي مسلط، (به ويژه در بحث حاضر خرید شارژ همراه اول گسترش انديشه دموكراسي در برابر ايدئولوژي هاي غيردموكراتيك مسلط براي گذار به دموكراسي اهميت دارد.)
(ايدئولوژي+ رهبري+ سازماندهي+ نارضايتي)+ (بحران همبستگي+ بحران كارآمدي+ بحران مشروعيت+ خرید شارژ همراه اول بحران سلطه)= فروپاشي رژيم غيردموكراتيك.
د) تشكيل نيروهاي نظامي رقيب در درون كشور يا در كشورهاي خرید شارژ همراه اول همسايه؛
يكي ديگر از شرايط مساعد به حال دموكراسي را به نظر مور بايد در «حل نهايي مسئله دهقانان» جست وجو كرد. در انگلستان جنبش ديوار كشي كشتزارها و تبديل آنها به چراگاه ها براي توليد پشم به عنوان يكي از اجزا اوليه انقلاب صنعتي، دهقانان را به خرید شارژ همراه اول عنوان طبقه اي ارتجاعي از صحنه تاريخ و سياست آن كشور حذف كرد. يكي از دلايل ظهور فاشيسم و توتاليتريسم در راه هاي گذار محافظه كارانه و كمونيستي با بايد در تداوم جامعه دهقاني در كشورهايي مانند آلمان، ژاپن و روسيه يافت. فرانسه نيز از شر مسئله دهقانان در طي انقلاب خلاصي كامل نيافت و به نظر مور يكي از دلايل بي ثباتي دموكراسي در آن كشور در قرون بعد را، بايد در همان مسئله يافت.
نويسندگان مورد نظر انواع صورت بندي طبقات حاكم را به انواع رژيم هاي سياسي از حيث برخورداري از ثبات و بي ثباتي پيوند مي دهند. در رژيم هاي بي ثبات، كه اصلاً داراي ساختار و صورت بندي طبقه حاكمه گسيخته و از هم پاشيده هستند، قدرت اجرايي به صورت نامنظم و گاه خشونت آميزي دست به دست مي شود. رژيم هاي باثبات دو نوع كلي دارند: يكي رژيم هاي باثبات مبتني بر نظام نمايندگي يعني دموكراسي ها كه مبتني بر ساختار و صورت بندي نخبگان حاكم يكپارچه از لحاظ ساختاري و ارزشي هستند و دوم رژيم هاي باثبات غيردموكراتيك كه مبتني بر ساختار و صورت بندي نخبگان يكپارچه از لحاظ ايدئولوژيك هستند. در نوع اخير كه قاعدتاً نوع رژيم ماقبل گذار به دموكراسي است يك حزب يا جنبش سياسي مسلط كل اهرم هاي قدرت را به طور انحصاري قبضه مي كند و خرید شارژ همراه اول از تجلي منافع و علايق و عقايد گوناگون در عرصه عمومي جلوگيري مي نمايد. به طور كلي فرايند گذار به دموكراسي مسيري را از رژيم واجد همبستگي و يكپارچگي ايدئولوژيك به سوي رژيم گسيخته و از هم پاشيده و نهايتاً به سمت رژيم مبتني بر همبستگي ساختاري و ارزشي طي مي كند.
ج) كوشش برخي از نخبگان حاكم براي نگهداري خود در شرايط بحران و خطر از طريق قرباني كردن بخش هاي خرید شارژ همراه اول ديگر؛
هـ) تعبيرهاي گوناگون از ايدئولوژي مسلط و احتمال پيدايش شكاف ايدئولوژيك در درون نخبگان سياسي خرید شارژ همراه اول حاكم.
4. وقتي طبقات ماقبل سرمايه داري از جمله اشراف زمين دار و خرده بورژوازي، نيرومند خرید شارژ همراه اول و داراي گرايش هاي ايدئولوژيك مشخص خود باشند، در صورت فعاليت آنها در عرصه سياست ممكن است موانعي براي تعميق و تحكيم دموكراسي ايجاد گردد.
ساموئل هانتينگتون در كتاب موج سوم؛ گذار به دموكراسي در پايان سده بيستم زمينه‌هاي چند گانه موج سوم گذار را كه به نظر او از سال1974 آغاز شده است، از لحاظ اقتصادي، اجتماعي و سياسي بررسي كرده و تحليل هاي جامعه محور و دولت محور را تركيب نموده است. بنابر گزارش هانتينگتون در طي15 سال پيش از فروپاشي ديكتاتوري پرتغال در سال1974،30 كشور در اروپا، آسيا و آمريكاي لاتين به دموكراسي گذر كردند. به نظر وي يكي از عوامل مهم مؤثر در اين گذار را بايد در توسعه اقتصادي كشورها يافت. البته به نظر او صرف افزايش ثروت ملي خرید شارژ همراه اول شايد عامل تعيين كننده اي نبوده باشد؛ ايران و عراق در دوران مورد نظر جزء كشورهاي «منطقه گذار» بودند اما گذاري به دموكراسي در آنها رخ نداد. همچنين كشورهاي نفت خيز كم جمعيتي چون عربستان سعودي، ليبي و كويت كه در سال1976 داراي توليد ناخالص ملي سرانه اي بيش از 4000 دلار بودند، همچنان نظام هاي غيردموكراتيك داشتند الگوهاي اقتصادي كشورهاي نفتي عليرغم توليد ثروت ملي عظيم، مساعد گسترش دموكراسي نبوده است. بر عكس فرايندهاي توسعه و رشد اقتصادي از نوعي كه در برگيرنده رشد و گسترش صنعت و توليد واقعي باشد. به ظهور اقتصاد پرتنوع، پيچيده و نويني مي انجامد كه اداره آن به شيوه اي اقتدار طلبانه به نحو فزاينده اي دشوار مي شود.
گذار به دموكراسي از پايين معمولاً شكل انقلاب هاي سياسي و اجتماعي را به خود مي‌گيرد. خرید شارژ همراه اول رابطه گذار به دموكراسي و انقلاب نيازمند بحث مفصل تر و پيچيده تري است. به طور كلي بايد گفت كه در دوراني كه دغدغه گذار به دموكراسي مهم ترين دغدغه در سطح جهاني بوده است، انقلاب ها، كودتاها و جنبش هاي اجتماعي نيز به عنوان ابزار و وسيله دستيابي به هدف اصلي خصلتي دموكراتيك پيدا كرده اند. برعكس در دوراني كه دغدغه اصلي نوعي عدالت طلبي راديكال و يا مبارزه عليه «امپرياليسم» و يا دستيابي به سوسياليسم و غيره بود، انقلاب ها و كودتاها و جنبش هاي اجتماعي عمدتاً خصلتي متناسب با همان آرمان ها پيدا مي كردند.
هـ. عدول طبقه حاكمه سياسي در عمل از اصول و مباني نظري ايدئولوژي مشروعيت بخش مسلط (به ويژه چنان كه در مورد رژيم خرید شارژ همراه اول هاي داراي ايدئولوژي توتاليتر شده است).
در انگلستان به عنوان نخستين كشوري كه در آن در عصر مدرن ريشه هاي دموكراسي شكل گرفت، اشراف زميندار در مراحل اوليه گذار به سرمايه داري خصلتي تجاري به خود گرفتند و به كشاورزي تجاري روي آوردند. روي هم رفته ظهور كشاورزي تجاري در بخشي از اشراف از عوامل مساعد براي دموكراسي به شمار مي رود. تجاري شدن كشاورزي در مورد انگلستان با تبديل كشتزارها به چراگاه ها براي توليد پشم و اخراج دهقانان از زمين، و در مورد فرانسه با افزايش استثمار دهقانان و فروش فرآورده هاي كشاورزي تجاري موجب افزايش باز هم بيشتر استقلال بخش هايي از اشراف از دربار سلطنتي مي شد و نيروي اجتماعي جديدي به وجود مي آورد كه به نحو فزاينده اي با زندگي تجاري شهري گره مي خورد. هر جا كشاورزي تجاري به عنوان زمينه ساختاري ظهور جامعه خرید شارژ همراه اول نو شكل نگرفت، توده هاي عظيم دهقانان كه به حكم تجربه تاريخي دشمن دموكراسي و يكي از ريشه هاي اصلي ديكتاتورهاي نوين بوده اند، دست نخورده تداوم يافتند (اين وضعيت به ويژه در مورد روسيه و چين صادق بود). در مورد فرانسه زمينه كشاورزي تجاري و انگيزه اشرافيت در گسترش آن در مقايسه با انگلستان بسيار محدودتر بود؛ در عوض نيروهاي شهري يعني بورژوازي نقش مهم تري در گذار به جهان مدرن ايفا كردند.
به نظر مور برقراري نوعي تعادل ميان قدرت دربار و قدرت طبقه اشراف در اوايل عصر جديد شرط اصلي و اوليه ظهور زمينه اجتماعي دموكراسي بود. در آن وضعيت طبقه اظراف از ميزان چشمگيري از خودمختاري نسبت به دستگاه سلطنت برخوردار بود و مانعي بر سر راه خودكامگي پادشاهان به شمار مي رفت. به سخن ديگر وجود اشرافيت نسبتاً مستقل و نيرومند همراه با مصونيت نسبي مالكيت ارضي، پراكندگي نسبي قدرت سياسي و شهرهاي خودمختار به شيوه اي كه در اروپاي دوران فئودالي معمول بود، يكي از شروط اوليه ظهور دموكراسي از لحاظ تاريخي به حساب مي آيد. البته اشكال و شيوه‌ها و صورت هاي تحقق استقلال نسبي اشرافيت در سرزمين هاي اروپايي متفاوت بود. اما اين استقلال تنها يكي از شروط ابتدايي تكوين دموكراسي به شمار مي رود؛ زمينه اجتماعي دموكراسي تنها با ظهور بورژوازي و امكان وقوع انقلاب خشونتبار بر ضد نظام قديم كاملاً فراهم آمد. استقلال نسبي اشرافيت صرفاً مبنايي براي تضعيف دربار و استقلال نسبي طبقات ديگر فراهم مي ساخت خرید شارژ همراه اول وگرنه در شرايطي كه زمينه اجتماعي لازم براي ظهور شهرهاي خودمختار و اشكال اوليه بورژوازي فراهم نيامده بود (مثلاً در روسيه در قرن هيجدهم و نيز در آلمان) به پيدايش دموكراسي پارلماني نمي انجاميد.
الف) اصلاحات مالي و اقتصادي كه به منافع گروه هاي داراي قدرت اقتصادي و حكومت سياسي آسيب خرید شارژ همراه اول برساند؛
اين دسته از تحليل ها و نظريه ها از حد نظريه پردازي كلي فراتر رفته و به بررسي تطبيقي و تجربي موارد عيني گذار به دموكراسي در سراسر خرید شارژ همراه اول جهان مي پردازند. در اين تحليل ها، به ويژه بر صورت بندي دروني نخبگان حاكم به عنوان زمينه اي براي توافق بر سر گذار به دموكراسي و يا به عنوان مانعي بر سر راه گذار تأكيد گذاشته مي شود. از اين ديدگاه گذار از بالا به واسطه مداخله و يا توافق نخبگان راه امن تري است تا گذار از پايين به واسطه مداخله توده ها. همين الگوي تحليلي در بررسي موارد تجربي گذار به دموكراسي از جمله در اروپا و آسيا به كار گرفته شده است. اينك نخست تحليل هاي طبقاتي مهم و معروف درباره گذار به دموكراسي را اجمالاً عرضه مي كنيم؛ سپس تحليل‌هاي مبتني بر نقش نخبگان در گذار را شرح مي دهيم و در پايان نيز به برخي تحليل ها كه نقش طبقات اجتماعي و نخبگان سياسي در گذار به دموكراسي را به نحوي تركيب كرده اند اشاره مي كنيم.
نوع دوم گذار، همگرايي و ائتلاف برخي از جناح هاي رقيب و ائتلاف انتخاباتي نسبتاً گسترده اي است كه به واسطه آن مي توانند اكثريت چشمگيري از آراي مردم را به دست آوردند و با تكيه بر آن در مقابل جناح هاي رقيب ايستادگي كنند. در چنين شرايطي پيروزي پي در پي ائتلاف مورد نظر ممكن است جناح هاي رقيب را متقاعد سازد كه لازمه پرهيز از محروميت درازمدت از قدرت اجرايي تعديل مواضع ايدئولوژيك خود و رقابت بر سر آراء است. مثال هاي تاريخي در اين مورد شامل خرید شارژ همراه اول نروژ و دانمارك در دهه1930 (تعديل مواضع سوسيال دموكرات ها و اتحاديه هاي كارگري در مقابل جناح‌‌هاي مسلط محافظه كار و ليبرال) و نيز ايتاليا و فرانسه در دوران پس از جنگ جهاني دوم مي شود.